In alle lagen van de bevolking komt (helaas) grensoverschrijdend gedrag voor. Veelal is het niet zo zichtbaar of wordt het 'toegelaten' omdat we als omstanders niet goed weten hoe we hier mee om moeten gaan. De omgeving 'accepteert' het wangedrag en de leiding denkt dat ze zaken goed hebben geregeld. Regelmatig horen zij de geluiden niet die spelen of pakken ze het onvoldoend aan. The Voice of Holland is hiervan een goed voorbeeld. 

Maar ongewenst gedrag kan dus ook in jouw vrijwilligersorganisatie plaatsvinden. Vrijwilligers kunnen elkaar onderling pesten, discrimineren of seksueel getinte grapjes maken waar een ander zich heel ongemakkelijk bij voelt. Een paar voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag. Ook uitsluiting, uitbuiting of (seksueel) misbruik kan gebeuren in jouw organisatie. Overal waar machtsverhoudingen zijn en mensen in kwetsbare situaties verblijven, kan dit gedrag plaatsvinden. Denk aan een vrijwillige coach die jongeren begeleidt of een oudere die afhankelijk is van een vrijwillige hulpverlener. Maar ook deelnemers onderling kunnen grensoverschrijdend gedrag vertonen. 

Als organisatie wil je een veilige omgeving creëren voor de mensen die bij jou komen. Als bestuur heb je die verantwoordelijkheid en als vrijwilligerscoördinator wil je bijdragen aan die veilige omgeving. Op deze pagina lees je informatie over wat je kunt doen om  grensoverschrijdend gedrag te voorkomen in jouw organisatie en wat je kunt doen als het toch gebeurt.

(Psychologische) veiligheid is een belangrijk thema. Welke cultuur heerst er in jouw organisatie en hoe beleven de mensen deze cultuur? Mag een kind bijvoorbeeld vrienden worden op Facebook met de huiswerkbegeleider? Of mag een vrijwilliger wat bijverdienen door te klussen bij een cliënt? Accepteren we discriminerende grapjes? En willen we posters van halfnaakte vrouwen in een ruimte laten hangen? Hoe gaan we om met fouten maken in de organisatie? Het is in een organisatie niet altijd even duidelijk waar de grens ligt of wat de gewenste manieren zijn. 

Wat zijn de normen en waarden binnen jouw organisatie en hoe worden die nageleefd? Daarover kun je van mening verschillen. Het is belangrijk dat je er binnen je organisatie hetzelfde over denkt én ernaar handelt. Als bestuur ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van de mensen in jouw organisatie. Als sociale veiligheid een thema is dat regelmatig bij jullie op de agenda staat, dat dit zichtbaar is in jullie organisatie dan wordt het makkelijker om elkaar hierover aan te spreken. Zo kun je grensoverschrijdend gedrag eerder voorkomen. 

Hieronder lees je een drietal pijlers die bijdragen aan het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag binnen je organisatie:

• Een Gedragscode opstellen door alle vrijwilligers. Samen stel je omgangsregels vast en informeer je alle betrokkenen in je organisatie. Je bespreekt met elkaar hoe deze gedragsregels nageleefd kunnen worden en zorgt voor psychologische veiligheid binnen je organisatie. Je maakt hiervan een levendig document. Als bestuur en vrijwilligerscoördinator laat je voorbeeldgedrag zien.
• Een Vertrouwenscontactpersoon (VCP) aanstellen/inschakelen. De VCP biedt vrijwilligers de mogelijkheid om in vertrouwen over grensoverschrijdend gedrag zoals pesten, discriminatie of seksuele intimidatie te praten.
• Een zorgvuldig Aannamebeleid van nieuwe vrijwilligers. Veiligheid in je vrijwilligersorganisatie begint al met het kiezen van goede vrijwilligers. Als je gaat werven, wees dan kritisch tijdens de sollicitatiegesprekken. Beter iemand afwijzen als je twijfelt, dan het risico lopen dat het misgaat. Wees duidelijk over je verwachtingen, ook naar bestaande vrijwilligers. Zorg dat iedereen de gedragsregels kent en ondertekent. Handel ook naar deze afgesproken gedragsregels. En vraag naar of bied een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aan bij vrijwilligers die werken met mensen in kwetsbare situaties.

Heb je hulp nodig bij één of meerdere punten die we hierboven beschreven? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag verder. 

Tip: Check hier ook onze themanieuwsbrief over sociale veiligheid!

Themabijeenkomsten en trainingen

Wil je meer weten over hoe je aan bovenstaande onderdelen invulling geeft binnen jouw organisatie? Vanuit KLiK organiseren we themabijeenkomsten en trainingen m.b.t dit thema:

Check onze bijeenkomsten en actuele trainingen

En wat doe je als er toch grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt binnen jouw vrijwilligersorganisatie?

Neem de melder serieus en handel zorgvuldig. Luister naar het verhaal van de melder en leg voor wat je als organisatie kunt doen. De melder kan terecht bij een externe Vertrouwenscontactpersoon. Deze biedt een luisterend oor en vertelt welke mogelijkheden er zijn. De Vertrouwenscontactpersoon handelt nooit zonder toestemming van de melder. Spreek de vermeende dader en eventuele betrokken omstanders aan. Sta binnen je organisatie stil wanneer er een incident plaatsvindt. Reflecteer met elkaar wat er gebeurde en hoe je dit gedrag in het vervolg kunt voorkomen. Wees open en integer.

Heb je hierin hulp nodig? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag verder. 

Handige hulpmiddelen

 Het NOV heeft veel handig materiaal ontwikkeld, die je helpen om een goed preventief beleid op te zetten:

Toolkit : in veilige handen

Presentatie NOV- Preventief beleid (Stappenplan en handige tips!)

Functieprofiel Vertrouwenscontactpersoon

Voorbeeld Gedragscode

Modelcontract Vrijwilligersovereenkomst

Advies op maat

Het veilig maken van de organisatie voor jouw cliënten, deelnemers of minderjarigen vergt voor ieder een eigen aanpak. KLiK en het NOV geven je graag advies op maat. Neem contact met ons op.